همه چیز درباره خواندن نماز شب اول قبر

یکی از اعمال شب اول قبر و نمازی که در اولین شب تدفین برای فرد متوفی مسلمان خوانده می‌شود، نماز شب اول قبر، نماز شب دفن، نماز وحشت، نماز میت، نماز لیله الدفن یا نماز هدیه می‌گویند. به جا آوردن صلاة لیلة الدفن مستحب است اما شایسته است تا همه نزدیکان این نماز را برای فرد متوفی بخوانند. پاسخ به این سوال که چرا نماز شب اول قبر می‌خوانیم، روایتی است که نشان می‌دهد شب اول قبر، فرد متوفی از ورود به دنیای جدید و ناآشنا احساس وحشت می کند و خواندن نماز وحشت به او کمک می کند تا بر این ترس غلبه کند و ثواب نماز شب اول قبر با او همراه شود. همچنین خواندن نماز وحشت یکی از اعمالی است که در شب اول قبر متوفی را خوشنود می‌کند.

نماز وحشت چه زمانی خوانده‌ می‌شود؟

گفته شده که مناسب ترین زمان برای به جا آوردن نماز شب اول فوت ، اولین فرصت پس از ادای نماز عشا است. اما خواندن این نماز در هر زمان از شب اول قبر جایز است. توجه داشته باشید که خواندن نماز وحشت حتما باید در اولین شب تدفین متوفی انجام شود.

آیا خواندن نماز میت ثواب دارد؟

از پیامبر(ص) درباره ثواب نماز وحشت سوال شده است که به روایت ایشان در جواب فرموده اند که:«بر متوفی زمانی دشوارتر از شب اول قبر نمی‌گذرد. پس بر مردگان خود رحم کنید و برایشان صدقه دهید و اگر نتوانستید، دو رکعت نماز برای شخص درگذشته بخوانید. پس همان لحظه حق تعالی هزار فرشته به سوی قبر او می‌فرستد که هر فرشته جامه‌ای و حلّه‌ای دارد، و تنگی قبر او را تا روز نفخ صور وسعت می‌دهد و به نمازگزار به عدد آنچه آفتاب بر آن طلوع می‌کند، حسنه عطا می‌کند و او را چهل درجه بالا می‌برد.»

نماز وحشت را چگونه بخوانیم؟

روش اول خواندن صلاة لیلة الدفن:

یکی از متداولترین روش های خواندن نماز شب اول قبر این است که پس از قرائت سوره حمد در رکعت اول، آیة الکرسی خوانده شود. (برخی از مراجع بر این نظرند که قرائت آیه الکرسی از «لا اله الا هو الحی القیوم» تا «و هو العلی العظیم» کفایت می کند اما از دیدگاه برخی دیگر از علما باید تا «و هم فیها خالدون» خوانده شود که بر این اساس خواندن آیة الکرسی به صورت کامل توصیه می‌گردد.)

در رکعت دوم نیز مجددا پس از خواندن سوره حمد، ۱۰ مرتبه سوره قدر «انا انزلناه» خوانده مى‌شود. در نهایت در هنگام اتمام نماز چنین گفته مى‌شود که: «اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها إلى قبر … بن … ». یعنی به جای نقطه چین نام متوفی و پدر او برده می‌شود.

روش دوم خواندن نماز شب اول قبر:

می توان نماز هدیه یا وحشت متوفی را نیز به این صورت خواند که در رکعت اول ابتدا یک بار سوره حمد و سپس دو بار سوره توحید خوانده شود.

در ادامه در رکعت دوم، می‌بایست یک بار سوره حمد و سپس ده مرتبه سوره تکاثر خوانده شود. و در نهایت پس از ادای سلام نماز نیز باید این را بگویند که: «اللهم صل على محمد و آل محمد و ابعث ثوابها إلى قبر … بن … ». یعنی مانند آنچه در روش اول گفته شد، به جای نقطه چین نام متوفی و پدر او برده می شود.

روش سوم خواندن نماز هدیه:

و اما روش آخر خواندن نماز شب اول دفن به این گونه است که در رکعت اول، بعد از خواندن سوره حمد، دو بار سوره توحید و سپس یک بار آیة الکرسی خوانده می‌شود. پس از آن در رکعت دوم بعد از خواندن حمد، باید ده بار سوره تکاثر را خواند.

احکام نماز شب اول قبر

• اگر نماز لیلة الدفن به دو صورت اول خوانده شود، شایسته تر است.

• بهترین ساعت و زمان برای خواندن نماز شب دفن، پس از به جا آورد نماز عشا خواهد بود.

• چنانچه به جهت جابجایی از یک شهر به شهر دیگر، یا به هر دلیل دیگری دفن متوفی به طول انجامید، خواندن نماز هدیه را تا شب اول قبر او باید به تاخیر انداخت.

• چندین بار به جا آوردن نماز هدیه یا همان نماز شب اول قبر، به سبب کسب ثواب کاملا جایز است.

• در صورتی که شخصی به طور غیر عمد و سهوی در اقامه نماز وحشت کم یا کاستی به جا آورد، باید خواندن نماز وحشت را از سر گیرد.

• اجیر کردن و اجرت گرفتن برای خواندن نماز وحشت جایز است. گفته شده که بهتر است به عنوان بخشش و احسان به نمازگزار اجرتی داده شود و در عوض او نیز نمازش را بدون در نظر گرفتن وجه مالی بخواند.

​دیدگاه امامان و علما در مورد نماز شب اول قبر

نقل است که امام علي (عليه السلام) در خصوص شب اول قبر فرموده اند که: اگر شما به آنچه كه مردگان ديده‌اند بنگرید، فرياد ناله سر خواهيد داد و به لابه و زاري روي خواهيد آورد و امر خداوند را اطاعت خواهيد نمود. اما آنچه كه ايشان ديدند از شما پنهان است و به زودي اين پرده كنار خواهد رفت و شما نيز آن را خواهيد ديد.

در كلام دیگری نیز می فرمایند که: «فغير موصوفٍ ما نزل بهم،‌ اجتمعت عليه سكرة الموت و حسرت الفوت» آنچه بر ايشان نازل شده توصيف شدني نيست. سكرات مرگ و حسرت از دست دادن آنچه در دنيا داشتند بر ايشان جمع می گردد.

از امام زين‌العابدين (عليه السلام)  نيز نقل است كه: «سه  زمان از سخت‌ترين لحظات زندگي انسان است. اول زمانی که در آن فرشته مرگ را مي‌بيند. بعد زمانی كه از قبرش بيرون مي‌آید و در نهایت زمانی كه در مقابل خداوند براي حساب حاضر مي‌شود.

میرزا حسین نوری ملقب به محدث نوری، یکی از رجلان بزرگ و سرشناس علوم شیعه در کتاب دارالسلام خود اینگونه نقل می‌کند که: «استاد ما، ملا فتحعلی سلطان آبادی اینگونه میگفت که: عادت من این بود که هرگاه فردی از دوستان خاندان رسالت از دنیا می‌رفت و خبر آن به من می‌رسید، دو رکعت نماز شب دفن (نماز وحشت) برای او می‌خواندم؛ خواه او را می‌شناختم یا نمی‌شناختم. هیچکس از این عادت من آگاه نبود، تا روزی یکی از دوستان، در راهی من را دید و گفت: دیشب فلان شخص که به تازگی از دنیا رفته بود، را در عالم خواب دیدم و از چگونگی حال او بعد از مرگش پرسیدم. او گفت من بعد از مرگ در تنگنای سختی قرار گرفتم و هنگام حسابرسی، مرا به سوی عذاب بردند؛ تا اینکه فلانی (نام شما را برد) دو رکعت نماز برای من خواند؛ همان دو رکعت، مرا از عذاب نجات داد. خدا پدرش را رحمت کند که به من چنین احسانی نمود. آنگاه آن شخص، از من پرسید، آن دو رکعت نماز، چه نمازی بود و من طریقه خود را در مورد خواندن نماز شب اول فوت را برای او بیان کردم.»

شاید برای بازماندگان فرد فوت شده، خواندن نماز شب اول قبر در شرایط ناگوار روحی کمی دشوار باشد، اما با در نظر گرفتن این نکته که این نماز به آرامش روحی متوفی کمک شایانی می‌کند، می‌توانید با دعوت آشنایان در شب شام غریبان، این نماز را بعد از نماز عشاء بخوانید و روح مرحوم را قرین شادی و آرامش کنید.

تشریفات ترحیم رهسپار، در کلیه مراحل برگزاری مراسم ختم و یادبود در کنار شما عزیزان می‌باشد. جهت مشادهده لیست خدمات تشریفات مجالس رهسپار اینجا کلیک کنید.